ความคิดจิตใจของสุภาพชน
ดังหนึ่งตะวันเจิดจ้าฟ้าสดใส
ไม่จำต้องเสแสร้งแกล้งปิดบังต่อผู้ใด
ความปราดเปรื่องของสุภาพชน
ดังหนึ่งหยกเขียวใสไข่มุกงามที่เก็บงำไว้
มิควรจะเผยให้ใครรู้เห็นโดยง่าย
คนขายสีกับคนขายวัว
ชายคนหนึ่งชื่อ หยีฝู เป็นคนแคว้นเย่ เขาเรียนวิธีทำเงินได้อย่่างหนึ่ง คือเมื่อเก็บน้ำมันยางจากต้นชิที่เขาปลูกอยู่บนภูเขาได้หลายร้อยถังแล้วก็นำไปจำหน่ายยังแคว้นอู๋ แต่พร้อมกันนั้น เขาก็ลอบเอาใบชิมาเคี่ยวจนเป็นยาง แล้วปนเข้าไปในน้ำมันยางแท้ หวังจะหลอกพ่อค้าน้ำมันยางในแคว้นอู๋ จะได้เงินมากขึ้นอีกสักหน่อย แต่พ่อค้าแคว้นอู๋จับได้ ไม่ยอมซื้อน้ำมันยางจากหยีฝูอีกต่อไป หยีฝูต้องขาดทุนย่อยยับ ต้องตกต่ำกลายเป็นขอทานในที่สุด
ในราชวงศ์เหลียงก็มีชายคนหนึ่งชื่อ หมิงซานปิง เขายากจนมาก ไม่มีอะไรจะกิน จึงจำต้องจูงวัวไปขายในตลาด เมื่อตกลงซื้อขายกันเสร็จ ผู้ซื้อจะจูงวัวไป หมิงซานปินกลับท้วงขึ้นว่า “ท่านคิดให้ดีอีกสักครั้งหนึ่งเถิด วัวตัวนี้ของข้าพเจ้าเคยป่วยมาก่อน” ผู้ซื้อได้ฟังดังนั้น ก็บอกเลิกซื้อขอเงินคืนทันที คนทั้งหลายที่เห็นเหตุการณ์พากันหัวเราะเยาะว่า หมิงซานปินช่างโง่เสียจริงๆ แต่ตัวเขาเองกลับเห็นว่า “วัวขายได้ แต่ความซื่อสัตย์สุจริตของข้าขายไม่ได้”
ถูกทีเดียว คนที่มีคุณธรรมก็จะต้องเป็นเช่นหมิงซานปินผู้ซื่อสัตย์ ไม่ว่าจะต่อตัวเองหรือต่อผู้อื่น ล้วนแต่จะต้องซื่อสัตย์สุจริตเยี่ยงเดียวกับหมิงซานปินทั้งสิ้น สิ่งที่มีอยู่ในใจมิได้มีอันใดที่ไม่บริสุทธิ์ยุติธรรม จะสว่างไสวดังเช่นแสงตะวันอันเจิดจ้าและฟ้าสีครามอันสดใส คนทั้งหลายพอเห็นเข้าก็เข้าใจได้ทันที
ตรงกันข้าม ความรู้ความสามารถของเขา กลับจะมิใช่เป็นที่รู้เห็นกันได้ง่าย ผู้ที่มีคุณธรรมจะเป็นดั่งหนึ่งหยกงามที่เปี่ยนเหอค้นพบในสมัยชุนชิวเมื่อ2700 กว่าปีก่อนโน้น คนธรรมดาสามัญเห็นเป็นแต่เพียงก้อนหินก้อนหนึ่งเท่านั้น ผู้เชี่ยวชาญสายตาดีจึงจะมองออกว่า มันเป็นหยกวิเศษซึ่งสดใสบริสุทธิ์ประมาณค่ามิได้
เพราะฉะนั้น ถ้าหากว่าไข่มุกสวยงามแวววาวติดอยู่บนเปลือกนอกของหอย แสงประกายวาววับเป็นมันที่เปล่งออกไปทั้งสี่ทิศ ก็จะเท่ากับเป็นการล่อเรียกให้ผู้คนทั้งหลายต่างรุมกันเข้าไปหยิบฉวยครอบครองไว้อย่างไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ คนเราก็มักจะเป็นดังนั้น คนที่มีความรู้ความสามารถไม่มากนัก มักจะสร้างความไม่พอใจให้กับผู้อื่นได้ง่าย คนที่มีความรู้และคุณธรรมจริงๆจะไม่เป็นเช่นนั้น ความปราดเปรื่องของเขาแม้จะวาววามดั่งหนึ่งไข่มุก แต่เขารู้ว่าควรจะใช้ความนอบน้อมถ่อมตนอย่างไรมาปกปิดไว้ ซึ่งก็เหมือนดังเช่นฟ้าผู้สร้างทุกสิ่งทุกอย่าง เมื่อสร้างไข่มุกที่สวยงามที่สุดในครั้งวแรก ก็ได้ซ่อนมันไว้ถายในเปลือกหอยอันมีเปลือกขรุขระ ไม่น่าสนใจแต่อย่างใดเลย
